Człowiek z papieru. Antyopera na kredyt

multimedia

fot. Magda Hueckel; plakat: Homeworkwięcej fotografii

recenzje

• „Człowiek z papieru”, co sugeruje także pojęcie „antyopera” w podtytule tego spektaklu, podjął grę ze wskazaną konwencją, ukazując ją w groteskowym odbiciu oczekiwań pojawiającego się co jakiś czas na scenie dyrektora teatru. Domagał się on zapewnienia publiczności rozrywki i dobrej zabawy. (…) dzięki spójnej koncepcji dramaturgicznej współtworzonej przez Piotra Grzymisławskiego (libretto) nachalnie wręcz tematyzowana w trakcie przedstawienia potrzeba pozbawienia publiczności dobrego samopoczucia (wyśpiewana w refrenie jednego z songów, których teksty napisał Jaś Kapela: „Mamy nadzieję, że źle się bawicie”) jest dowodem na nieadekwatność i dysonans pomiędzy rozrywkową a społeczną funkcją teatru. Świadcząc o bezradności sztuki wobec realiów twardej, drapieżnej ekonomii, deklaratywna rola „popsujzabawy” pozwoliłaby na wskazanie diametralnych różnic pomiędzy oczekiwaniami i efektami, które ta „Antyopera na kredyt” proponuje wrocławskiej i warszawskiej publiczności. (…) połączenie autotematycznego dowcipu z praktyką punktowania systemowych błędów (…) pozwala dostrzec absurdy niesprawiedliwości i uprzywilejowania określonych grup społecznych w Polsce, która „ideały Sierpnia” zastąpiła „świętym prawem własności”. O tym prawie także śpiewa się ze sceny. (…). Nastawienie publiczności, w nowej przestrzeni nadal definiowane w wypowiedziach Dyrektora (Michał Czachor, w kolejnych wyjściach przyczepiający do kostiumu etykiety „dyrektor” lub „konferansjer”) jako potrzeba dobrej zabawy, okazja do śmiechu i szansa na wysłuchanie chwytliwych piosenek, przeciwstawione zostaje patetycznej tragiczności, groteskowo łączącej się z wrażeniem nadmiaru i przegięcia. Splot komizmu z powagą momentami zdaje się amalgamatem skrajnie odmiennych modalności i nastrojów. (…). Myślę, że „Człowiek z papieru” jest ważnym głosem – nie tyle jednak w zakresie podjętego tematu mieszkaniowego, ile w dyskusji dotyczącej sprawczości sztuki, a szczególnie sztuki teatru. Kontekst popularności musicalu, od którego oczekuje się głównie rozrywki i niewiele więcej, jest tu szczególnie znaczący. Z wcześniejszymi przedstawieniami jej reżysera „Antyoperę na kredyt” łączy bezkompromisowość w dążeniu do wskazywania zaniedbań, obojętności i absurdów naszej codzienności. 
  Piotr Dobrowolski, „Czas Kultury”
• Swoboda muzycznej kreacji, jakiej jesteśmy świadkami podczas spektaklu „Człowiek z papieru” w Teatrze Powszechnym pokazuje, że nawet coś, co ma być lekkie, nie musi być banalne. (…). Aby wzmocnić pokrewieństwo z klasyką, zatrudniono dobrą sopranistkę Olgę Rusin, która swoimi wokalizami wzbogaca tkankę muzyczną spektaklu – świetny pomysł reżyserski (Jakub Skrzywanek), aby wypowiedzi wyrzucanych z koczowiska we Wrocławiu Romów (…) były słyszane właśnie w formie asemantycznej wokalizy, a treść podawała specjalnie zatrudniona tłumaczka. Pozostali wykonawcy mają też dobrze opanowaną emisję głosów, ale to oczywiście nie może się równać z profesjonalnie postawionym aparatem zawodowej śpiewaczki Olgi. Natomiast dosyć precyzyjnie śpiewają na głosy w towarzyszących solistce chórkach. Mamy więc musical pełną gębą, z przeglądem różnych stylów piosenkarskich, nawiązujących sprytnie do songów spod znaku „We Are The World”, co słychać w zbiorowym wykonaniu „Biedy mamy już dość”. Wszystko tu jest dopięte, jak w dobrej rewii (scenografia i światła – Agata Skwarczyńska, choreografia – Agnieszka Kryst). Są też na końcu kawałki rockowe i popowe wraz z mrugającymi światłami i połyskującymi kostiumami „gwiazdulek estrady" (pomysłowe kreacje Tomasza Armady). (…) wszystkie piosenki, songi czy arie mają głęboko krytyczny, polemiczny, publicystyczny, a nawet polityczny wydźwięk. Jedynie duet dwóch pań – śpiewaczki Olgi Rusin i aktorki Ewy Skibińskiej – nawiązuje do specyficznej dla świata operowego przywary, że artystka lub artysta traci głos. Tą zmagającą się z kapryśnym wokalem odgrywa ubrana w złotą barokową suknię z krynoliną Ewa Skibińska. „Człowiek z papieru” ma jednak, poza wątkami muzycznymi, poważniejsze przesłanie. Można by umieścić go w cyklu społecznych protestów Andrzeja Wajdy, począwszy od „Człowieka z marmuru” i „Człowieka z żelaza”. Obecny człowiek staje oko w oko z zadaniem kto wie, czy nie najpoważniejszym z państwowego, narodowego punktu widzenia. To jest kwestia nielegalnych zasiedleń, kredytów mieszkaniowych, uwiądu budownictwa komunalnego, eksmisji na bruk, pustostanów, deweloperów itp. (…). Teatr Powszechny z uporem kontynuuje swą misję, czyli „wtrąca się” i oby nam wszystkim od tego żyło się lepiej, wygodniej i bezpieczniej. Bo jak nie będziemy się „wtrącać”, to życie nam pomoże zorganizować Władimir Władimirowicz, o czym zresztą Teatr przezornie uprzedza publiczność.
  Joanna Tumiłowicz , „Maestro”
• Jakub Skrzywanek nie pozwolił na wyłącznie lekką rozrywkę, kazał nam myśleć o czasie, w którym żyjemy i o sprawach, które bolą nie tylko wrocławian. Bardzo społeczna gala, poruszająca i tkwiąca w widzu, niczym cierń. Ale trochę uśmiechu też wywołuje. Pięknie się zaczyna, bo obrazem zaangażowanej Agnieszki – reżyserki/aktywistki, przypominającej tę z filmów Andrzeja Wajdy. Postać precyzyjnie wykreowała Anna Ilczuk, grająca razem z innymi aktorami warszawskiego Teatru Powszechnego. (...). Powstał spektakl na miarę naszych czasów. To wołanie o normalność, oparte na reportażach – czyli czysta publicystyka, plus artystyczne sztuczki – bardzo udana mieszanka z operą i kabaretem. Wszyscy są znakomici (...). Jest i szarość, i blichtr wielkiego świata (przyciągające uwagę świetne kostiumy Tomasza Armady w scenografii Agaty Skwarczyńskiej), i zwyczajne marzenia zupełnie zwykłych nas. Bardzo dobrą muzykę skomponował Karol Nepelski, a teksty songów napisał Jaś Kapela. Myślę, że długo będę pamiętać tę serwowaną na początku galę PPA.
  Małgorzata Matuszewska, blog Miara kultury

pozostałe recenzje